Περιβαλλοντική Κοινωνική Νοημοσύνη: Ζώντας σε αρμονία με το περιβάλλον

Συζήτηση με το διευθυντή της «Οργάνωση Γη» κ.Χ.Ζούρα

Τι είναι η Περιβαλλοντική Κοινωνική Νοημοσύνη;

Η Περιβαλλοντική Κοινωνική Νοημοσύνη, αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο αντίληψης και συμπεριφοράς, που βασίζεται στην ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας πάνω στα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, έτσι ώστε οι σύγχρονοι άνθρωποι να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να υιοθετούν μέσα από την καθημερινή τους συμπεριφορά μια στάση ζωής ικανή να συνεισφέρει στη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να συμβάλλει στην συλλογική ευημερία και την διαρκή άνοδο της ποιότητας ζωής.

Είναι η ώρα πια να συνειδητοποιήσουμε ότι η ευημερία του ανθρώπινου πολιτισμού εξαρτάται από τις “υπηρεσίες του οικοσυστήματος” όπως το νερό, ο αέρας, η βλάστηση, το έδαφος, η αλιεία, η ξυλεία κ.α. Τα δημόσια αυτά αγαθά δεν υπόκεινται φυσικά στους νόμους της αγοράς ούτε μπορούν να τιμολογηθούν αλλά μας προσφέρονται δωρεάν από τη φύση. Εξαιτίας αυτού, η απώλεια τους συχνά δεν προσμετράται με τους κοινούς όρους που λειτουργεί το σημερινό οικονομικό σύστημα και έτσι μπορεί να συνεχίζει αμείωτη και χωρίς να γίνεται εγκαίρως κατανοητό το μέγεθός της.

Η αύξηση του πληθυσμού, η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών (ιδίως προς την κατεύθυνση των τροφών που απαιτούν δαπάνη μεγάλων ποσοτήτων φυσικών πόρων, όπως το κρέας των μαζικά εκτρεφόμενων ζώων), η αστικοποίηση και η διαρκής επέκταση των πόλεων (σήμερα το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές), η αλλαγή του κλίματος και πολλοί άλλοι παράγοντες, προκαλούν την ταχύτατη αφαίρεση φυσικών πόρων από τη γη, τη μείωση της βιοποικιλότητας και τη συνεχή υποβάθμιση των οικοσυστημάτων μας. Ακολούθως, αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν μια σειρά από κοινωνικούς παράγοντες και δείκτες, όπως τα μοντέλα διαβίωσης και οι καταναλωτικές αξίες, με αποτέλεσμα ο σημερινός πολιτισμός να βαδίζει σε ένα εντελώς ασταθές έδαφος: δεν απειλείται μόνο η κοινωνική συνοχή, αλλά και η ψυχική υγεία του ατόμου και του συνόλου καθώς και το αίσθημα ασφάλειας. Όλα όσα επιζητεί δηλαδή ο άνθρωπος για να ζει αρμονικά με τον εαυτό του, τους συνανθρώπους του και τη φύση.

Υιοθετώντας μια φιλοσοφία που δεν θέτει στην κορυφή των σχέσεων μεταξύ ανθρώπου, φύσης και πλουτοπαραγωγικών πηγών τον άνθρωπο αλλά αποσκοπεί στην συνεργατική συμβίωση ανθρώπου και φύσης, είμαστε βέβαιοι ότι η ανθρωπότητα μπορεί να σχεδιάσει εξ αρχής το μοντέλο της παραγωγής και της κατανάλωσης, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αειφορία της φύσης και των φυσικών πόρων και να διασφαλισθεί η ομαλή συνέχιση της προσφοράς των υπηρεσιών που παρέχουν τα οικοσυστήματα στην ανθρωπότητα.

Ο δρόμος αυτός περνάει μέσα από την διάδοση της Περιβαλλοντικής Κοινωνικής Νοημοσύνης.

Πως μπορεί να διαμορφωθεί στην σύγχρονη δυτική κοινωνία;

Στην Οργάνωση Γη πιστεύουμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την συλλογική εμπειρία που συγκεντρώσαμε ως ανθρώπινος πολιτισμός, από τις απαρχές της ιστορίας μέχρι σήμερα, για να δημιουργήσουμε έναν βιώσιμο, αισιόδοξο και πιο δίκαιο κόσμο.

Το πώς μπορεί να γίνει αυτό περνάει μέσα από συγκεκριμένες διόδους. Η πρώτη και σημαντικότερη δίοδος είναι η επανεκπαίδευση όλων μας σε νέες μορφές ανάπτυξης, με βάση την τοπική κοινωνική συνεργασία, τόσο σε ατομικό/οικογενειακό επίπεδο όσο και σε συλλογικό με την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.

Χρειαζόμαστε όμως επιπλέον:

· Την μετάβαση σε ένα εξ’ ολοκλήρου ανανεώσιμο μοντέλο παραγωγής ενέργειας, σε συνδυασμό με ένα μοντέλο κατανάλωσης που εξοικονομεί ενέργεια, διασφαλίζοντας παράλληλα υψηλή ποιότητα ζωής και ίσες ευκαιρίες για όλους.

· Ένα μοντέλο αειφόρου κατανάλωσης, με επιλογή αγαθών που έχουν μακρά διάρκεια ζωής, επαναχρησιμοποιούνται, ανακυκλώνονται, και το κυριότερο, είναι αγαθά που η διαδικασία παραγωγής τους δεν επιβαρύνει την γη.

· Εξασφάλιση της πρόσβασης όλων των ανθρώπων σε επαρκείς ποσότητες καθαρού νερού και τροφίμων, και επίσης σε βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και εκπαίδευση.

· Αναγνώριση και αποδοχή από το κοινωνικό σύνολο μιας νέας γενιάς δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων της φύσης.

· Την επιστροφή των ανθρώπων της πόλης σε μία σχέση συχνής άμεσης επαφής με την γη.

· Συλλογική, μη προσωποκεντρική διακυβέρνηση.

· Πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη μέσω της κοινωνικής συνεργασίας και αλληλεγγύης.

· Αποδοχή και ενσωμάτωση της τέχνης στην καθημερινή ζωή.

· Συνεχή περιορισμός της βίας ως την τελική εξάλειψη της.

Ο στόχος μιας καλύτερης ζωής, που θα διασφαλίζει την αειφορία του ανθρώπινου είδους και της φύσης, είναι στο χέρι μας.

Ποιές είναι οι οικολογικές πρακτικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε στην καθημερινή μας ζωή;

Εμείς προτείνουμε ορισμένες πολύ απλές και εύκολες αλλαγές στις καθημερινές μας διατροφικές και καταναλωτικές συνήθειες και βέβαια σε σχέση με την χρήση ενέργειας.

Το πρώτο σημαντικό βήμα έχει να κάνει με την διατροφή μας. Αποφεύγουμε την συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ιδίως βοδινού, καθώς για την παραγωγή κάθε κιλού κρέατος απαιτείται δαπάνη πολύ μεγάλων ποσοτήτων δημητριακών και νερού.

Το δεύτερο είναι να επιλέγουμε για το τραπέζι μας εποχικά προϊόντα, διότι τα εκτός εποχής συνεπάγονται πρόσθετη κατανάλωση ενέργειας (πχ θερμοκήπια) και πρόσθετες εισροές φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων. Ακόμη και αν μιλάμε για βιολογικά προϊόντα, πάλι θα πρέπει να θυμόμαστε ότι για τα εκτός εποχής προϊόντα καταναλώνεται περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή τους.

Τρίτο βήμα, η κατανάλωση τοπικών προϊόντων, όσων δηλαδή παράγονται σε ακτίνα 200-300 χιλιόμετρα από τον τόπο κατοικίας. Τα τοπικά προϊόντα δεν ξοδεύουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, ούτε συμβάλλουν με πρόσθετες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα για να μεταφερθούν από μακριά, συχνά από την άλλη άκρη του κόσμου όπως συμβαίνει με τα μη τοπικά, ακόμη κι αν πρόκειται για βιολογικά προϊόντα.

Τέταρτο βήμα, αυτοκατανάλωση. Το να καλλιεργούμε στον κήπο μας τα λαχανικά μας και να μαζεύουμε τις ελιές από το ξεχασμένο λιοστάσι του παππού αντί να τις αφήνουμε να πέφτουν στην γη και να σαπίζουν, είναι πρακτικές εξαιρετικά μεγάλης σημασίας. Επίσης, σημαντική διάσταση της αυτοκατανάλωσης είναι να παράγουμε μόνοι μας κάποια προϊόντα από πρώτες ύλες, όπως πχ ζυμαρικά, μαρμελάδες, σαπούνι κα. Με την αυτοκατανάλωση εξοικονομούμε σημαντικούς ενεργειακούς πόρους, αλλά και πολύτιμους εδαφικούς και υδατικούς πόρους.

Περνώντας στην σφαίρα της κατανάλωσης, το αποφασιστικό βήμα που έχουμε να κάνουμε είναι να αποδεχθούμε την αξία πως ό,τι παλιώνει δεν είναι αναγκαστικά παλιό. Με άλλα λόγια, μπορούμε να διαλέγουμε τα αγαθά που αγοράζουμε να έχουν μακρά διάρκεια ζωής, να είναι επισκευάσιμα και βέβαια όταν χρειάζεται να τα επισκευάζουμε. Επίσης, όταν κάτι δεν μας χρειάζεται πια, όπως πχ ένα παιδικό έπιπλο, αντί να το πετάμε έστω και στην ανακύκλωση είναι προτιμότερο να το πουλάμε ως μεταχειρισμένο ή να το χαρίζουμε σε κάποιον άλλον. Μια παιδική κούνια μπορεί να έχει χρόνο ζωής μέχρι και 30 χρόνια, γιατί θα πρέπει να την «ανακυκλώνουμε» μόλις το παιδί μεγαλώσει;

Συμπληρωματικά , σε σχέση με την διαχείριση των υλικών, ισχύουν πάντα όσα το οικολογικό κίνημα προτρέπει να κάνουμε: Να προτιμάμε επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, να ανακυκλώνουμε, να αποφεύγουμε αγορές με πολλές συσκευασίες και επισυσκευασίες, γενικά να μειώνουμε τον όγκο των απορριμμάτων μας.

Τέλος, σε σχέση με την ενέργεια, οι βιοκλιματικές παρεμβάσεις στο σπίτι έχουν πολύ μεγάλο αποτέλεσμα: μονώσεις στους τοίχους και τις ταράτσες, διπλά τζάμια και άλλες κτιριακές παρεμβάσεις. Δεν είναι όμως εφικτό, οικονομικά και πρακτικά να γίνουν τέτοιου είδους παρεμβάσεις από όλους. Όλοι όμως μπορούμε να φυτέψουμε μερικά φυτά στις μεσημβρινές προσόψεις των σπιτιών, να βάλουμε ανεμιστήρες οροφής αντί για air condition (αυτό και αν συμφέρει οικονομικά), να βάλουμε ηλιακό θερμοσίφωνα ή και φωτοβολταϊκά στην στέγη (υπάρχουν προγράμματα με ελκυστικές χρηματοδοτήσεις από τις τράπεζες).

Πέρα από το σπίτι, μια απλή αλλαγή που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανταλλάξουμε οχηματοχιλιόμετρα που κάνουμε με ΙΧ είτε με το ποδήλατο – εφ’ όσον υπάρχουν επαρκείς συνθήκες οδικής ασφάλειας- είτε με το βάδισμα. Μισή – μία ώρα λιγότερο καθισιό στον υπολογιστή και αντικατάσταση με βάδισμα (επειδή φυσικά το βάδισμα χρειάζεται κάποιον χρόνο), είναι κάτι που μπορούμε όλοι να κάνουμε εύκολα, με ευεργετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας που θα επέλθει. Σε όλα αυτά, ας προσθέσουμε την δυνατότητα για περισσότερες μετακινήσεις με μέσα δημόσιας συγκοινωνίας, την αλλαγή του βενζινοκίνητου αυτοκινήτου με υβριδικό και γιατί όχι την από κοινού χρήση αυτοκινήτου με φίλους ή γείτονες.

Αν αυτές οι απλές πρακτικές εφαρμοστούν από όλους, οι ωφέλειες για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής θα είναι θεαματικές.

ΠΗΓΗ: in.gr