η κρίση

Το τέλος του παραμυθιού

Εδώ και δυο μήνες παρατηρούμε με όλο και πιο επώδυνο τρόπο την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας και ταυτοχρόνως την κατάρρευση της βλακώδους μυθολογίας που έθρεφε τον αστήρικτο ναρκισσισμό του νεοέλληνα. Αυτή η λούμπεν καρικατούρα που άλλοτε με την φραπεδιά στο ένα χέρι και το κινητό στο άλλο πωλούσε και αγόραζε BLUE CHIPS στο χρηματιστήριο και άλλοτε πανηγύριζε τα τρόπαια του EURO, της EUROVISION ή της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, αυτός ο επηρμένος κάτοικος της «ισχυρής» Ελλάδας αποδείχτηκε αυτό που πάντα ήταν: δισδιάστατος σαν την φιγούρα του Καραγκιόζη (το κύριο εθνικό μας πρότυπο από την μεταπολίτευση και μετά). Να όμως που ο μπαγασάκος νεοέλληνας, που πάντα τα βόλευε, πότε με την μπαγαποντιά, πότε με την αρπαχτή, πότε με τον τζάμπα μάγκα τσαμπουκά και που πάντα ακριβώς όπως ο Καραγκιόζης στεκόταν προφίλ και ποτέ κατά πρόσωπο απέναντι στην πραγματικότητα, μας τελείωσε.

Μπορεί να είχαμε την πλέον ανίκανη μεταπολιτευτικά κυβέρνηση που επιτάχυνε την κατάρρευση όμως η εικονική πραγματικότητα στην οποία ζούσαμε είχε συγκροτηθεί ήδη από την εποχή που ο Σημίτης με τη δημιουργική λογιστική καλλιέργησε τον μύθο της «ισχυρής» Ελλάδας και τις αναγκαίες ή συνακόλουθες ιδεοληψίες.
την εποχή της ένταξης στην ΟΝΕ, ο Γιαννίτσης, στο «Βήμα», ισχυριζόταν-ανάμεσα στ’ άλλα- ότι από τα μεγάλα κέρδη της ένταξης θα είναι η μείωση των τόκων για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και αυτό θα δημιουργήσει πλεονασματικούς προϋπολογισμούς που θα ενισχύσουν το κοινωνικό κράτος… Οκτώ χρόνια περίπου μετά την ένταξη, η Ελλάδα οδηγείται στην πτώχευση εξ’ αιτίας αυτών των τόκων και του υψηλού κόστους δανεισμού, όντας μέσα στη ζώνη του ευρώ !

Παράλληλα διακινήθηκε ο μύθος των χαμηλών επιτοκίων: «Το ευρώ φέρνει χαμηλά επιτόκια που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη της χώρας λόγω φτηνού χρήματος» κλπ. Όμως καθώς οι κύκλοι των οικονομιών στην ευρωζώνη είναι διαφορετικοί, η νομισματική πολιτική έτσι όπως ασκείται από την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, λειτουργεί προς όφελος των κεντρικών οικονομιών (κυρίως της Γερμανίας ) και είναι αντίθετη με αυτήν που χρειάζεται η Ελλάδα και η υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια. Έτσι τη στιγμή που η Ελλάδα εμφάνιζε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η Κεντρική Τράπεζα εφάρμοζε πολιτική χαμηλών επιτοκίων που αντανακλούσαν τη γερμανική ύφεση. Αυτό επέτρεψε την περαιτέρω έντονη εξειδίκευση της ελληνικής οικονομίας στην οικοδομική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα τη φούσκα των τιμών στα ακίνητα, την υπερθέρμανση της οικονομίας και την γενικευμένη παραγωγική αποδιάρθρωση.

Τα νέα είναι άσχημα και για την συνεχεία! Αυτό που δεν ομολογείται σήμερα, είναι ότι σύντομα επειδή στην Ευρώπη, οι διεθνείς «οικονομικοί εγκέφαλοι» θα θεωρήσουν ότι πέρασε η μεγάλη καταιγίδα της καπιταλιστικής κρίσης, θα ανεβάσουν τα επιτόκια, ενώ η Ελλάδα θα βυθίζεται περισσότερο στην ύφεση και αυτή η εξέλιξη ίσως να είναι η χαριστική βολή στην παραπαίουσα ελληνική οικονομία.

Ο πιο αστείος από τους μύθους για τον οποίο επαίρονταν όλοι οι υπουργοί εθνικής οικονομίας ακόμα και μέχρι την άνοιξη του 2009 ήταν η «ισχυρή ελληνική οικονομία» που έδειχνε σε σχέση με την Ευρώπη υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Οι λόγοι για τους οποίους η ελληνική οικονομία συντηρούσε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης την τελευταία 10ετία και που σύντομα θα εξέλιπαν ήταν οι εξής:
α) οι εισροές σημαντικών κοινοτικών πόρων
β) τα γενικότερα έργα τεχνικής υποδομής και ιδιαίτερα των Ολυμπιακών αγώνων
γ) τα χαμηλά επιτόκια
δ) ο εξωτερικός δανεισμός.
Όμως η εικόνα που αποτύπωνε την πραγματική παραγωγική αποδιάρθρωση της χώρας ήταν ήδη εκεί: το εξωτερικό ισοζύγιο πληρωμών, που έφτασε στο -6,6% του ΑΕΠ το 2003 και εκτοξεύτηκε στο -15% του ΑΕΠ το 2008. Κανείς δεν ανησύχησε ακόμα κι όταν το γεωργικό ισοζύγιο της χώρας άρχισε να φέρει αρνητικό πρόσημο,.
Κατόπιν αυτών η εμφάνιση των σημερινών κερδοσκοπικών παιχνιδιών είναι αναμενόμενη όσο και η εμφάνιση των κορακιών πάνω από εκτεθειμένο πτώμα.

Το πρόβλημα λοιπόν είναι διττό: βραχυπρόθεσμα άμεση επιβίωση και μακροπρόθεσμα η παραγωγική αναδιάρθρωση
Ως προς το πρώτο οι περισσότερες επιλογές έχουν ήδη χαθεί.
Η δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος που θα μπορούσε να κάνει τα όποια προϊόντα μας ανταγωνιστικά έχει χαθεί γιατί το ευρώ δεν είναι μόνο δικό μας νόμισμα.
Ο ελληνικός προϋπολογισμός που έχει μέγεθος περίπου 65-70 δις ευρώ θα φτάσει να δαπανά τα 15 δις ευρώ για τόκους, 25 δις για μισθούς και συντάξεις και τουλάχιστον 10 δις για ενίσχυση ασφαλιστικών ταμείων (των οποίων όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία δεν επαρκεί για την επιβίωση του συστήματος ούτε για ένα έτος! ) και επομένως δεν μπορεί να συνδράμει στην ανάπτυξη.
Το σύνολο της δημόσιας περιουσίας, από το 90 και μετά , βγήκε στο σφυρί για να μειωθεί το χρέος.
Οι κανόνες κοινοτικής αλληλεγγύης, που προβλέπονταν από την Συνθήκη της Ρώμης (1957), έχουν αναιρεθεί, με το Μάαστριχ (1992) και την Συνθήκη της Λισσαβόνας (2008), και ισχύει πλέον το «ο καθένας για τον εαυτόν του».
Η Ευρωπαϊκή τράπεζα που δανείζει τις ιδιωτικές τράπεζες με επιτόκιο 1% (συνήθως με την εγγύηση του ελληνικού κράτους στο οποίο το μεταπουλάνε με επιτόκιο γύρω στο 4%), δεν αναλαμβάνει απευθείας το ελληνικό χρέος με το ίδιο επιτόκιο γιατί αυτό απαγορεύτηκε από την συνθήκη του Μάαστριχ.
Φαίνεται λοιπόν ότι αυτό που μένει ως δυνατότητα στις κυρίαρχες τάξεις είναι είτε η συντριβή των εργαζόμενων για τον περιορισμό του εργατικού κόστους είτε η επιστροφή μέρους των κερδών από τους μηχανισμούς νόμιμης κερδοσκοπίας (τράπεζες κ.λ.π.). Η διελκυστίνδα μόλις ξεκίνησε και παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις δεν έχει ακόμα κριθεί
Ως προς την παραγωγική αναδιάρθρωση θα πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε ότι χρειάζεται να εξορθολογίσουμε τις συμπεριφορές μας και μετά το συζητάμε. Έτσι κι αλλιώς φαίνεται ότι πλέον όλα θα συμβούν υπό την επιτήρηση της Γερμανίας η οποία αν απέτυχε στο παρελθόν να ελέγξει την Ευρώπη με το ξίφος θα το καταφέρει σήμερα ελέγχοντας την νομισματική της πολιτική.
Το κείμενο γράφτηκε αρχές Φεβρουάριου-Δ.Δ