Η αρχαία Δίολκος

Μια βραβευμένη ταινία animation αναπαριστά με μοναδικό τρόπο το εξαιρετικό μνημείο τεχνικού πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας, τον Δίολκο.

Ο «Δίολκος των νεών» υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα έργα της μηχανικής των αρχαίων Ελλήνων, ο οποίος ένωνε τα δύο μεγάλα λιμάνια που υπήρχαν κατά την αρχαιότητα, αντί του Ισθμού της Κορίνθου. Τα λιμάνια αυτά ήταν οι Κεχρεές (Σαρωνικός κόλπος) και το Λέχαιον (Κορινθιακός κόλπος). Ο Δίολκος κατασκευάστηκε για να αποφεύγουν τα πλοία τον περίπλου της Πελοποννήσου και την επικινδυνότητα που αντιμετώπιζαν οι ναυτικοί στον μανιασμένο κάβο Μαλέα.

Η κατασκευή του Δίολκου ήταν το αποτέλεσμα αρκετών αποτυχημένων απόπειρων διάνοιξης ενός ισθμού, ο οποίος θα ένωνε τους δύο κόλπους, αλλά ένα τέτοιο τεράστιο έργο ήταν φυσικό να μην ολοκληρωθεί ποτέ λόγω των δυνατοτήτων της εποχής.

Ο πρώτος που είχε την ιδέα διάνοιξης ενός ισθμού ήταν ο γνωστός τύραννος της Κορίνθου, Περίανδρος (6ος αιώνας π.χ. ) και τον ακολούθησαν οι Δημήτριος ο Πολιορκητής, Ιούλιος Καίσαρας, αυτοκράτορες Γάιος και Αδριανός, Γάιος Καλιγούλας και ο Νέρωνας. Ο τελευταίος μάλιστα, το 67 π.χ. πραγματοποίησε τα εγκαίνια της διάνοιξης του ισθμού σκάβοντας με μια χρυσή αξίνα και μεταφέροντας μια χούφτα χώμα, υπό τη συνοδεία της μπάντας.

Η κάθε αποτυχημένη απόπειρα επιδείκνυε στους επίδοξους κατασκευαστές του ισθμού την χρησιμότητα του Διολκού. Ενός λιθόστρωτου δρόμου που κατασκευάστηκε επί τυραννίας του Περίανδρου κι ένωνε τα δύο μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου θάλασσας. Ο δρόμος αυτός χρησιμοποιήθηκε για τη «διίσθμιση» , το πέρασμα των πλοίων από το Σαρωνικό, στον Κορινθιακό κόλπο. Το λιθόστρωτο του οποίου το ακριβές μήκος δε γνωρίζουμε, χρονολογείται στο 600 π.χ. και εξακριβώθηκε από τα θραύσματα αγγείων και χαραγμένων γραμμάτων στις πλάκες που χρησίμευαν ως πινακίδες κυκλοφορίας.

Ο Δίολκος ήταν ένας δρόμος φάρδους 3,5 - 5 μέτρων, στη μέση του οποίου υπήρχαν αυλακώσεις που πάνω τους κυλούσαν οι πλατφόρμες, οι οποίες μετέφεραν τις τριήρεις και άλλα σκάφη. Οι αυλακώσεις αυτές (λούκια) ήταν δύο και ονομάζονταν «ολκοί» και σκοπός τους ήταν να μην εκτροχιάζονται οι πλατφόρμες με τα πλοία, ειδικά στις στροφές, καθώς η διαδρομή ήταν μεγάλη και ο δρόμος ελισσόταν ανάμεσα από λόφους. Απο τα αυλάκια πήρε και το όνομά της η οδός Δίολκος.

Δυστυχώς κατά τις ανασκαφές που έγιναν δεν βρέθηκε παρά μόνο ένα μικρό τμήμα της οδού και μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί τα ίχνη των μηχανισμών που χρησίμευαν για να έλκουν οι δούλοι τις πλατφόρμες με τα σκάφη. Οι όγκοι των χωμάτων από τη διάνοιξη του Ισθμού, έχουν θάψει τα πάντα. Την ύπαρξη μηχανισμών γνωρίζουμε από τη μαρτυρία του Θουκυδίδη που αναφέρει ότι οι «πρώτοι που έφτασαν στον Ισθμό ήταν οι Λακεδαιμόνιοι και άρχισαν να κατασκευάζουν μηχανές για να σύρουν τα καράβια».

Η ταινία παρουσιάζει πολλές άλλες τεχνολογικές λεπτομέρειες, αλλά σκηνές της ζωής των ναυτικών εκείνης της μακρινής εποχής: τυχερό παιχνίδι, επίσκεψη στον ναό του Ποσειδώνα, γλέντι σε καπηλειό, καθώς και μια συναισθηματική συντυχία.

Πρόκειται για ένα έργο-συμβολή στην μελέτη της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, μια παραγωγή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας σε συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.

Δημιουργοί της ταινίας είναι οι Θ. Π. Τάσιος, Ν. Μήκας, Γ. Πολύζος, οι οποίοι έχουν λάβει ως τώρα δύο βραβεία:

Καλύτερης ταινίας αναφερόμενης στην αρχαιότητα στο 5ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στην Κύπρο (Νοέμβριος 2009) και καλύτερης εκπαιδευτικής ταινίας στην 8η Διεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας του Μεσογειακού Χώρου στην Αθήνα (Μάιος 2010).

Η αφήγηση είναι του καθηγητή του ΕΜΠ, μηχανικού κ. Θεοδόσιου Τάσιου.



από Ελεύθερη Πένα